Рагима-раги цардæй еу паддзах æма еухатт ба уæхæн дзурд загъта, зæгъгæ, дан, æгас зæронд лæгти, æртинсæй анземæй фулдæр кæбæл цæуй, уони, дан, гъæуи фæстемæ фæлласетæ 'ма сæ устур хедæй уайгæ донмæ ниггæлдзетæ...
'Ма дин еу фурт æ фиди фæлласуй гъæуи фæстемæ. Мæгур лæг ай-гъай зудта, кумæ 'й ласуй æ фурт, фал ци ракодтайдæ.
Æма хедмæ ку бахастæг æнцæ, уæдта дин ин зæронд лæг ку никкæуидæ. Æ фурт ба имæ дзоруй, зæгъгæ, цæбæл, кæуис, дада? Æгас зæрæнтти дæр, дан, йе уотæ ку марунцæ.
Ма имæ и фидæ дæр дзоруй, зæгъгæ, дан, мæхе туххæй бæргæ нæ кæун, фал, дан, мæ цæститæбæл рауадæй, – 'ма, зæгъгæ, – дæубæл дæр есгæд æртинсæй анзи ку цæудзæй, ма уæд дæу дæр ейæ ку хезуй! Æма мæ зæрдæ рахъурмæй, мæ цæститæбæл дæ мард ку рауадæй, уæд.
Уæд и фурт дæр расагъæс кодта, зæгъгæ, нур мæ мæ фидæ уотæ берæ ку уарзуй, уæд æй æз ба цæмæ гæсгæ марун? Æма устур къагъд искодта 'ма си зæронд лæги ниххезун кодта. Æхсæвæй ба 'й уæдта сæхемæ æрбахудта 'ма ‘й сæ хæдзари банимахста, 'ма и зæронд лæг дæр уоми цардæй нимæхстæй.
Еу финддæс анзи фæццардæй уотемæй лæг. Уалинмæ еу æндæр паддзах ба æрбарвиста адæм, æма дин зæгъунцæ аци паддзахæн:
«Мæнæ дин хъæбæр лигъз гъæди къæртт, æма базонæ, йæ кæци фарс адтæй едæгтæмæ арæзт, йæ кæци фарс ба бæласи сæрмæ. Уæдта ма дин мæнæ дууæ æнхузон байраги, ма базонæ, кæци си хестæр æй, гъе уой!»
Уæдта ма ин загъта, кунæ, дан, базонай еци фарстатæ, уæдта æз æма дæу астæу тугъд райдайдзæнæй, зæгъгæ. 'Ма еци паддзах хъæбæр тухгин адтæй, æма, уой зонгæй, иннæ ка 'й, е йе 'гас адæмæн дæр загъта, зæгъгæ, сагъæс, дан, кæнтæ. Фал йæ адæми астæу зæрæнттæ н' адтæй, æма неке бон адтæй уоци фарстатæ базонун.
Уалинмæ и зæронд лæги фурт ка 'й, е дæр берæ фæссагъæс кодта, фал и фарстатæ æ бон н' адтæй базонун. Æхсæвæй ба æ фидæмæ бацудæй æма 'й уомæн дæр радзурдта, зæгъгæ, атæ 'ма атæ, гъе уæхæн фарста нин равардта, зæгъгæ, нæ паддзах, æма , дан, æй ку нæ базонæн, уæд нæбæл иннæ паддзах тугъд райдайдзæнæй.
Æма и зæронд лæг зæгъуй: «Бæргæ 'й зонун æз, фал куд зæгъон нæ паддзахæн. Уæд мæ е ку рамардзæй, дæу дæр уотæ». Æма имæ и фурт дзоруй, зæгъгæ, ду, дан, æй мæнæн зæгъæ, æз ба 'й цума мæхуæдæг базудтон, зæгъгæ, уотæ 'й нæ паддзахæн зæгъдзæн.
Гъема уæдта и зæронд лæг дæр загъта: «Еци гъæди къæртт донмæ ниггæлдзæд и паддзах, ма æ кæци кæрон арфдæр ниннихъула, ейæ едагæрдæмæ адтæй, иннæ кæрон ба бæласи сæрæрдæмæ адтæй. Дууæ байрагей дæр дони размæ бакæнæд, æрмæст син уой разæй еу дууæ-æртæ бони дзæбæх берæ хуæруйнаг дæттæд, дон ба – нæ. Æма, дони размæ ку бацæуонцæ, уæдта хестæр байраг фиццаг бацæудзæнæй ниуазунмæ, и кæстæр ба еу сахатти фæсте».
Гъе уотæ бакодта фурт, 'ма æцæгæйдæр раст рауадæй, и зæронд ци загъта, гъе. Гъе, уотемæй тугъдæй фæййервазтæнцæ адæм. Уæд паддзах ба и зæронди фурти æ размæ бакодта 'ма 'й фæрсун байдæдта, ка, дан, дин баамудта мæ фарстатæ. И лæхъуæн неци дзурдта, фал æй ку нæбал уæгъдæ кодта и паддзах, уæдта ин алцидæр радзурдта.
Æма паддзах ку базудта алцидæр, уæд æ дзурд раййивта æма загъта, зæгъгæ, гъенур, зæронд адæмбæл куд некебал бамбæла, гъе уотæ, зæгъгæ.
Гъе уотæ еунæг зæронд лæг æгас адæм фæййервæзун кодта.
Радзырдта йæ Гулчеты Сурæт, 85-аздзыд, 1975 аз, Дигора, ныффыста йæ Дзотцоты Эллæ.
Цæгат Ирыстоны паддзахадон университет, уырыссаг литературæйы кафедрæйы архив, 1975 аз. № 20.
Ирон адæмон сфæлдыстад. Дыууæ Томы. Фыццаг том. / Сарæзта йæ Салæгаты З. – Дзæуджыхъæу: Ир, 2007 – 719 ф.
при использовании материалов сайта, гиперссылка обязательна |
