(Вариант)
Нарти Сослан, зæгъуй, идард балцимæ бæргæ рандæуй.
Æ мегъæндзо æма 'й æ уадæндзо бæх арвæй зæнхи астæути бæргæ фескъæфуй.
Нæртон Сосланæн Кæнтæмæ æзнæгтæ бæргæ адтæй.
Кæнтæ Сослани ранди хабар бæргæ фегъосунцæ.
Нæртон адæммæ сæ дзурд хæссун ку байдайунцæ:
– Устур лæвæрттæ уин ракæндзинан
Æма нин нæ маст райсун бауадзетæ, – зæгъгæ.
Нартæ фæстагæрдæмæ ку сарази унцæ.
Кæнтæ син берæ фонс ку ниббæттунцæ.
Сослани мадæ Сатанай
Цардæгасæй зиндони цадæмæ ниггæлдзетæ, зæгъгæ.
Нартæ аци гъуддагбæл ку сарази унцæ.
Аци устур зин хабар, зæгъуй,
Нарти Сослани мадæ Сатанабæл ку синбæлуй:
– Нартæ дæ цардæгасæй зиндони цадæмæ
Багæлдзун фæндæ искодтонцæ, – зæгъгæ.
Уæд, зæгъуй, Нарти Сатана къумнимæхсæнтæ кæнун ку байдæдта.
Йеу бон, зæгъуй, Сатанайæн æ зæрдæ бæргæ баунгæг уй.
Сæ серамæ, зæгъуй, æрхунбадæ бакæнгæй, æрхун цæстисугтæ ку 'гъзалуй.
Уоци рæстæги арви цъæхти Хуцау хой бæргæ æрбауадзуй.
Нарти Сатана æ цæстисугтæ, цæббозурæй æгъзалгæй, и хоймæ ку 'сдзоруй.
– Æ, уæлæ хой, дæ хуарзæнхæ мæ тухгин ку гъæуй:
Нартæ мæ уодæгасæй майрæнбони зиндони ку гæлдздзæнæнцæ,
Уæ, корун ди, уæлæ хой, æма мин хабархæссæг фæууо Сосланмæ, – зæгъгæ.
Уæд и гиаур хой Сатанамæ фæстæмæ ку 'рхъуахъ кæнуй:
– Куд нæ дин фæццæудзæнæн æз, Сатана, гъæргæнæг,
Дæ лæхъуæн Сослан комидзаг сирдтæ ку ниццæгъдидæ, уæд мин уонæй неци лæвардта.
Фуддæр фудтæ дæр ма дин ку уининæ,– зæгъгæ.
Уæд и хойи Сатана ку ралгъетуй: – Хауæги фæххауæ, хуæдмæл ба – дæ хуаллаг, – зæгъгæ.
Хойи фæсте Нарти Сатанай сæрти халон бæргæ 'рбатæхуй.
Уомæ дæр бабæй Нарти Сатана бæргæ исдзоруй:
Уæ,халон, дæ сæр мæ багъудæй, æма мин исбæззæ! – зæгъгæ.
Йе дæр бабæй йин фæстæмæ ку разæгъуй:
– Фуддæр фудтæ дæр дин ку уининæ, Сатана,
Дæ каркæргъауæй мин йеу цъеу ку некæд исуæлдай кодтай! – зæгъгæ.
Уæд нарти Сатанай размæ зæрбатуг ку ницъцъæбар-цъубур кæнуй,
И зæрбатуг Нарти Сатанай ку рафæрсуй:
– Уо, номдзуд Сатана, ци хъурдохæни бахаудтæ,
Цæбæл æгъзалис дæ цæббозур цæстисуг? – зæгъгæ,
Уæд имæ Нарти Сатана унгæг хъурæй ку бадзоруй:
– Уо, адæмуарзон зæрбатуг, фæдесон мин фæццо,
Уо, адæмуарзон зæрбатуг, Сосланæн мин зæгъæ:
Уæртæ, дан, дин дæ зæронд мади
Уодæгасæй Нартæ зиндони цадæмæ ку гæлдзунцæ,
Тагъд мæмæ фæззиннæ, зæгъгæ, майрæнбонмæ,
Майрæнбони мæ гæлдзуни рæстæг уодзæнæй, – зæгъгæ.
– Уо, номдзуд Сатана, æз дæуæн фæдес хабархæссæг куд нæ фæууодзæнæн!
Æз куд феронх кæндзæнæн, хуарз Сатана,
Дæуæн дæ хуарздзинæдтæ:
Ду мин мæ бæдæлттæ тикиси дзухæй куд райстай,
Ду мин мæ бæдæлттæ æхсири куд ниртадтай
Æма мин сæ уотемæй мæ астъони куд ниввардтай, уой!
Адæмуарзон зæрбатуг æ дууæ сау базури ку райтиндзуй,
Ку райтиндзуй æ дууæ базури æма тæхунтæ ку байдайуй.
Авд бони æма авд къуæрей Нарти нæрæмон Сослан
Æ дзиндзаласабæл арв æма зæнхи астæу кæми фæттахтæй,
Уоци идард бæстæмæ Бонвæрнони искасти хæтдзæбæргæ бахъæрттæй.
Адæмлимæн зæрбатуг Сослани бууат бæргæ райеруй.
Сослан æнæсагъæсæй æхецæн и цъæх зæлдæбæл
Пазбуни парахат бæргæ фæххуссуй.
Адæми лимæн зæрбатуг бæласи цъоппæй,
Мин æвзагемæй бæргæ ниууасуй:
– Гъæйтт, Нарти номдзуд нæрæмон Сослан,
Дæхецæн цъæх зæлдæбæл ци дзæбæх хуссис!
Гъæйтт, Нарти номдзуд нæрæмон Сослан,
Дæ зæронд мадæ Сатанайæн
Æ уæззау зин хабар цæмæй лæдæрис!
Гъæйтт, Нарти номдзуд нæрæмон Сослан,
И майрæнбони дин Нарти адæм
Дæ уарзон мади уодæгасæй
Зиндони цадæмæ гæлдзгæ ку кæнунцæ.
Дæ уарзон мадæ æ цæстисугтæ цæббозурæй ку калуй
Æма дæмæ хори тунау фæззиннун æнгъæл ку кæсуй!
Нарти нæрæмон номдзуд Сослан
Цæсти тъæбæртмæ ку рауæлæ уй.
Йе 'ртикъахуг дзиндзаласабæл
Йеци æ байвæд бæргæ рабадуй,
Нарти бæстæмæ, зæгъуй, бæргæ фæййагайуй,
И Нарти адæмæн се 'нгъуди бонæ бæргæ æрхъæртуй.
Сосланæй æдас уогæй номдзуд Сатанай
Зиндони цадæмæ бæргæ рахæссунцæ.
Нарти Сатана ма стъалутау æ дууæ хъоппæгъ цæсти бæргæ ниййирд кæнуй,
Бæргæ ма 'й фæффæндуй фæстаги хатт æ уарзон фурт Сослани фæууинун.
Нæртон Сослан дæр æ Нæртон бæхбæл
Арвæй зæнхи астæу бæргæ тæхуй.
Нæртон Сослан Нарти адæми изолæй бæргæ æрбауинуй,
Бæргæ сæбæл фæцъцъæхахст кæнуй и нæртон Сослан.
Нартæ дæр æй, зæгъуй, бæргæ æринунцæ
Æма Сослани мадæ, номдзуд Сатанай,
Хæлæф, тагъдгæнгæй
Зиндони цадæмæ бæргæ ниггæлдзунцæ.
Сæхуæдтæ Нартæ æ уоци байвæд
Сæ хæдзæрттæмæ рахæлеу унцæ.
И Нæртон Сослан бæргæ никкæуй,
Зиндони цадæмæ æ мади фæсте
Æхе бæргæ багæлдзуй,
Фалæ Сатана зиндони цади ку ранигъулуй,
Уæд уоци рауæн нæртон Сосланæн
Æ бæхи къæдзелæ, æ бæхи барцитæбæл,
Се 'нгъуд кæмæн фæцæй, уоци адæмтæ
Æрдой нимæдзæй ку ниххуæцунцæ.
Нарти Сослан сæ æ бæхи фæдбæл
И уæлзæнхæмæ бæргæ исласуй,
Æ фал уони æхсæн ку нæ разиннуй
Нарти номдзуд Сатана.
Уæд Сослан ку ниммæтъæл уй,
Æ хæдзари дуæрттæ бæргæ æрихгæнуй,
Æхе адæммæ кунæбал февдесуй.
Æ рехæ æ астæумæ бæргæ рауадзуй.
Уæд и Сосланмæ
Цæун ку байдæдтонцæ æ зонгитæ,
Сæ къохти, сæ уæсхъити æдкъуала бæлæстæ.
Йетæ нæртон нæрæмон Сосланæн
Зæрдитæ ивæрун бæргæ байдайунцæ:
– Фæццæуæн, Сослан, зиндони дуармæ,
Басæтдзинан æй æдкъуала бæлæстæй,
Æма рахонæ дæ зæронд мади, – зæгъгæ.
Уæд син Нарти нæрæмон Сослан бæргæ разæгъуй:
– Зиндони дуæрттæ бæргæ басæтдзинан,
Фал уони фæсте
Ку бадуй мæнæн мæ тоггин æзнаг,
Ку ниллæудтæй йе мæрдти бæстæмæ бацæуæни гъæуайгæсæн.
Гъе уомæй махæн байервæзуни фес
Ку не суодзæнæй.
Номдзуд Сосланæн æ хуарз хæлæрттæ
Хъонцгæнгæ ку раздæхунцæ.
Уоци уæззау хабар æ хуарз хæлармæ –
Саулæги фурт Мæрзæздухтмæ
Бæргæ байгъусуй.
Уæд и Саулæги фурт Нарти бæстæмæ
Æ хъазар хæлар, Нарти Сосланмæ, рафæндараст уй.
Нæртон нæрæмон Сосланмæ
Бæргæ æрхъæртуй.
Нæртон нæрæмон Сосланæн
Ку бахъонц кæнуй,
Уæд ин Саулæги фурт Мæрзæздухт
Ку 'ртауæрæхъ кæнуй:
– Мæ зинаргъ хæлар,
Адæми астæумæ цæмæннæбал цæуис,
Адæми астæу цæмæннæбал ходис,
Цæмæн æруагътай де 'хсари кадæ?
Цæуæн мæ хæтдзæ,
Маха и дуæрттæ ниббугъæ кæнæн!
– Бæргæ хуарз уайдæ,
Фал мæ ме 'знаг,
Мæ зинаргъ хæлар,
Уоми, бацæуæни, гъæуай ку кæнуй.
– Уомæй, мæ хæлар,
Мацæмæй тæрсæ.
Мæ барæ 'й уадзæ,
Ду ба-йеу, Сослан,
Дæ бæхи цæвæ!
Ранæхстæр æнцæ дууæ æмбали
Мæрдти бæстæмæ.
Зиндони дуæрттæ
Нимморæ кæнунцæ.
Уæд Сосланмæ æ тоггин
Бæргæ сæвзедуй зæрддагонæй,
Фал ибæл Саулæги фурт
Хъаурæгин Мæрзæздухт
Ку фæгъгъæр кæнуй.
И тоггин æзнаг
Æ медбунати цавддорау ку фестуй.
Нарти Сослан Барастури размæ ку 'рлæууй.
Корунтæ си ку байдайуй.
Æ мадæ Сатанайæн уордигæй рацæуæн кунæбал фæууй.
Уордæгæй фæстæмæ
Нарти нæрæмон нæртон Сослан
Сæргубур æма уонтæ бæрзондæй
Бæргæ фæццæруй и Нарти æхсæн.
Цалдæнги цардæй,
Уæдмæ алли майрæнбон дæр
Зиндони цадæмæ
Бæргæ фæццæуидæ,
Уоми æ цæстисугтæ
Уорс цæббозурæй
Ку ниррæдзæгъдидæ.
Гъе, уæдæй нурмæ,
Майрæнбони ка рамæлуй,
Йе амондгунбæл нимад ку цæуй.
Уотæ адтæй,
Гъеуотæ 'й, мæ хортæ,
Нарти номдзуд Сатанай фесавд.
Уотæ берæ уарзта,
Мæ хортæ, Сослан æ мадæ Сатанай.
Уой адæбæл, мæ хортæ,
Сослан æ фур мæстæй
Уодæгасæй ку бацудæй мæрдтæмæ.
Уони ци нæ фæууидтайтæ –
Æндæр рун æма уæмæ
Æндæр нез ба
Макæд æрцæуæд.
Радзырдта йæ Гатуты Дабег, 5 февраль, 1941 аз, Дигора. Ныффыста йæ Хъазыбегты Хъазыбег.
ЦИГСИИ-йы архив, фольклор № 56, папкæ 23, ф. 5–13.
Ирон адæмон сфæлдыстад. Дыууæ Томы. Фыццаг том. / Сарæзта йæ Салæгаты З. – Дзæуджыхъæу: Ир, 2007 – 719 ф.
при использовании материалов сайта, гиперссылка обязательна |
