Аззæ-сахи рæсугъд ку адтæй!
Аззæ-сахи рæсугъд ку адтæй!
Дзиллитæбæл æ хабар ку фегъустæй!
Дзиллитæбæл æ хабар ку фегъустæй!
Дуйне уонæхсар фæсевæд имæ
Минæвæрттæ ку кодтонцæ;
Сæ йеуемæ дæр нæ бакумдта.
Устур бæстæй йеу лæхъуæн æрцудæй:
Æ мадæ, æ фиди размæ йин бацудæй:
– Сумахмæ æз фегъустон
Дессаг силгоймаги хабар.
Æз уой фæууинунмæ æрцудтæн;
Корун æма мин æй фæууинун кæнетæ!
Аззæ-сахи рæсугъди йин æ размæ ракодтонцæ;
Аззæ-сахи рæсугъд дæр тагъдгомау
Æ хуссæнуатмæ фездахтæй.
Лæхъуæн загъта: – Æцæгдзинадæй некæд
Фæууидтон уæхæн зæрдæмæдзæугæ силгоймаг,
Уæ фарнæ берæ уæд, – зæгъгæ син
Загъта мадæ 'ма фидæн, –
Æз дæр сæрагор дæн.
Аззæ-сахи рæсугъдæн загътонцæ:
– Дæ сæрæн унаффæ бакæнæ.
Хуарз адæймаги хузæн æй аци лæхъуæн.
Аззæ-сахи рæсугъд сæмæ нæ байгъуста.
Заманай лæхъуæн æй æ гъуддаг искодта,
Æнцад æй нæбал уагъта.
Æ мадæ æма йин æ фидæ загътонцæ:
– Хумæтæги лæхъуæн нæй,
Æнцад дæ нæ ниууадздзæнæй,
Дæ аразидзинадæ раттæ! –
Нæ бакумдта:
– Æз мæ дууæ сугъзæринæ базури бакæндзæнæн,
Уæлæ сау хонхи бæрзондмæ фæттæхдзæнæн,
Уоми ма мин ци кæндзæнæй? –
Сау хонхи бæрзондмæ фæттахтæй;
Сау хонхи бæрзондбæл дæр æй иссердта,
Уазай цъопмæ фæттахтæй,
Уазай цъопбæл дæр æй иссердта,
Уордиги дæр йин ратахтæй.
Бестауи бæрзондбæл ниббадтæй,
Уоми дæр æй иссердта.
Уордиги дæр ин ратахтæй;
Хъалмухъи зæнхæбæл йин ниббадтæй,
Гъе, уордиги дæр йин ратахтæй.
Сау денгизи билæбæл йин ниббадтæй,
Уордиги дæр йин фæстæмæ лигъз будурти ратахтæй;
Йе дæр æ бæхи алпбæл* бадтæй,
Æ бунти йе дæр тахтæй.
Аззæ-сахи рæсугъд дæр
Æ рæсугъд нарæг къабæзтæ спарахат кодта,
Æ сæрти тахтæй;
Алли рæсугъд хузи йимæ æрттивта,
Ниллæгути йимæ æхе æруадзидæ.
Дзоруй йимæ заманай уонæхсар лæхъуæн:
– Ма кæнæ, Аззæ-сахи рæсугъд!
Хонхи хурфи ку рауайай,
Уæддæр æз дæр дæ фæсте уодзæнæн!
Кунæ ин дзуапп лæвардта,
Уæдта йимæ йе 'фцæгæй сагъæндахъ æрбаскъафта
Æма йибæл æй исуагъта;
Æ базури сестæй йин хуæздæр сес æрхаун кодта;
Сагъæндахъи фат Аззæ-сахи рæсугъд
Æ базури буни райвардта.
Дуггаг хатт дæр йибæл æй исуагъта,
Æ хуæздæр сес бабæй æрхаун кодта.
Уотемæй йе дæр æ сæрти тахтæй.
Æ базури хуæздæр сестæ йин
Йеугурæй æрхаун кодта.
Æ базури сестæ йин еугурæйдæр
Йе 'гъдинцойни буни бафснайдта.
Аззæ-сахи рæсугъд æ сагъæндахъи
Фæттæ йин æ базури буни бафснайдта.
Аззæ-сахи рæсугъдæн хъæбæр хуарз
Тæхун нæбал æнтæстæй,
Дзорун йимæ байдæдта Аззæ-сахи рæсугъд:
– Рамæуадзæ мæ мадæ, мæ фиди къохмæ,
Дзурд дин дæттун,
Дæуæй фæстæмæ куд некæмæ фæццæудзæнæн.
Заманай уонæхсар лæхъуæн дæр йин загъта:
– На, æз дæу еци дзубандитæбæл
Нæбал ниууадздзæнæн:
Хуæнхти сæрти, денгизти сæрти мæ фæттæхун кодтай,
Нур ба дæ æз йеци дзубандитæй
Нæбал рауадздзæнæн! –
Сагъæндахъæй бабæй æй фехста,
Æ базури сестæй бабæй йин хуæздæр æрхаун кодта.
Уæдта йин Аззæ-сахи рæсугъд загъта:
– Дæуæй дессагдæр, дæуæй хъарæгундæр адæймаг
Æз дуйнебæл æнгъæл некæд адтæн!
– Дзубандитæй дæ нæбал рауадздзæнæн!
Уæдта йин Аззæ-сахи рæсугъд загъта:
– Æз дин æвдесæндзинадæн дæттун
Мæнæ ме 'стур уарзон рæсугъд дзаума:
Налхъут-налмаз, мæ реубæл ке дарун! –
Налхъут-налмаз йимæ æрлæвардта,
Заманай уонæхсарæ лæхъуæн æй райста,
Аззæ-сахи рæсугъд дæр хъæбæр фудæбонгæнгæй
Æ мадæ, æ фиди къохмæ батахтæй.
Æ мадæ, æ фидæ йин загътонцæ:
– Ци кæнис, Аззæ-сахи рæсугъд?
Хъæбæр зиндзийнади хæтдзæ ку 'рбатахтæ!
– Æ мадæ, æ фиди коммæ ка нæ кæсуй,
Йе кæддæриддæр фæсмонгонд фæууæд, –
Загъта син Аззæ-сахи рæсугъд, –
Еци лæхъуæн мæ фæдбæл бафтудæй;
Алли хуæнхти сæрти, будурти фæттахтæн,
Йеунæг рауæн дæр мæ уæгъдæ не суагъта.
Исæймæстгун кодтон,
Сагъæндахъæй мæ æхсун байдæдта,
Ма базури хуæздæр сестæ мин
Йеугурæй дæр ниццагъта. –
Æ мадæ, æ фидæмæ сагъæндахъи фæттæ балæвардта.
Заманай уонæхсарæ лæхъуæн
Æ фæсте тагъдгомау бахæццæ 'й,
Æ базури сестæй йин
Йеу дæр нæ фæгъгъæуаггин кодта,
Уотемæй йин сæ балæвардта.
Уæдта йимæ барвиста йеци уонæхсарæ лæхъуæн:
– Цæй-уай, Аззæ-сахи рæсугъд,
Ци дзуапп мин дæттис? –
Аззæ-сахи рæсугъд дæр йимæ
Æ хуссæнуатмæ бадзурдта,
Æ нарæг даргъ къабæзтæ йибæл æртугъта.
Заманай уонæхсар лæхъуæн дæр
Æ фур цийнæй æрхаудтæй,
Йеци сахатбæл æ уод исиста.
Аззæ-сахи рæсугъд дæр загъта:
– Æз некæд æнгъæл адтæн,
Ауæхæн лæгигъæдгун адæймаг дуйнебæл,
Уой бæрцæ стур фудæбæнттæ
Мæ фæсте фæккодта,
Æма 'й æз дæр стур берæ бауарзтон.
Хуæрзбонæ рауотæ,
Мæ мадæ 'ма мæ фидæ! –
Æ фарсмæ хæстæггомау
Æхе рауагъта æма æ уод исиста йе дæр.
Радзырдта йæ Хъубадты Елхъан Хъурманы фырт, 14 февралы, 1926 аз, Дзæуджыхъæу. Фехъуыста йæ Хъуыбадты Бекмæрзæйæ. Ныффыста йæ Дзагурти Губади.
ЦИГСИИ-йы архив, фонд Дзагурова Г.А., опись 1, папкæ 13, ф. 71–75.
Ирон адæмон сфæлдыстад. Дыууæ Томы. Фыццаг том. / Сарæзта йæ Салæгаты З. – Дзæуджыхъæу: Ир, 2007 – 719 ф.
при использовании материалов сайта, гиперссылка обязательна |
