Мархо-иу чи бахордта, уый хуыдтой æнæгъдау цыбæл. Сывæллæтты-иу афтæ тæрсын кодтой, мархо, дам, чи бахæра, уымæн йæ был ныззылын уыдзæнис, æмæ-иу уæлдайдæр скъолайы цы лæппутæ æмæ чызджытæ кастис, уыдон ницæй тыххæй бахордтаиккой мархо.
Куадзæнмæ ирон хæдзары хистæр уынаффæгæнæг балхæны алкæмæн дæр исты дзауматæ æмæ йын сæ уыцы бонмæ бахуыйынц. Фыццаг заманы-иу ахæм хæдзæрттæ дæр уыдис, æмæ-иу Куадзæнæхсæв арт не скодтаиккой, Куадзæнæхсæв хи бафсадыш тæригъæд у, зæгъгæ.
Райсомæй раджы сыстынц бинонтæ иууылдæр, суанг чысылтæ дæр. Сæ сыстынмæ хæдзары æфсинтæ сцæттæ кæнынц уæлибæхтæ æмæ нозт, сфыцынц æйчытæ. Чи куыд раздæр цæуы хæдзармæ, афтæ арфæтæ ракæны, кæуыл æмбæлы бинонтæй, уыдонæн, фæзæгъы: «Чырысти райгас ис». Æмæ йын йæ къух райсы-Хæдзары æфсин æм айк стыгъдæй авæры, æмæ дзы йæ ком суадзы, фæзæгъы: «Чырысти, мæ комы дард дын барст фæуæд».
Бинонтæ куы æрæмбырд вæййынц, уæд скувынц уæлибæхтæ, физонæг æмæ нозт, бахæрынц, стæй ацæуынц арфæтæ кæнынмæ сæ сыхæгтæм. Сывæллæттæ къордтæ-къордтæй рацу-бацу фæкæнынц, хæдзæрттыл зилынц æмæ алцытæ фембырд кæиынц. Адæм вæййынц тынг хъæлдзæг. Стыртæ дæр фæзилынц хæдзæрттыл, арфæтæ фæкæнынц. Раздæр раарфæ кæнынц, мард кæуыл æрцыди, уыдонæи, уый фæстæ та иннæтæн.
Куадзæны бæрæгбон алы хъæу дæр алыхуызон кодтой, уымæн æмæ чи уырысы æгъдæуттæм хæстæгдæр фæцис, чи та гуырдзыйы, аннæтæ та ирæн сæхи рагондæр æгъдæуттæм. Куадзæны бон хъæубæстæн вæййы стыр куывд, фысым та — сыхгай, æмæ уыцы сых рагацау æнæхъæн хъæуæй æрæмбырд кæнынц къусбарæй зад æмæ сæ бахсидынц бæгæны. Афтæ сæ æрæмбырд жæнынц æхца дæр æмæ балхæнынц кусæрттаг. Стыр хъæу хъуамæ дыууæ галы дæр балхæной, гыццыл хъæу та, цас сæм æрæмбырд вæййы, уымæ гæсгæ. Фысым цы хæдзæрттæ вæййынц, уыдон куывд, куыд æмбæлы, афтæ куы сцæттæ кæнынц, уæд арвитынц хъæумæ хонæг. Адæм æрцæуынц, алы хæдзар дæр æрхæссы æртæ уæлибæхы. Куы æрæмбырд вæййынц, уæд хистæртæм бахæссынц чъиритæ, физонæг, нозт, æмæ уыдон скувынц, адæм сæ ком хорзы боны уагъд куыд скæной, уый тыххæй. Фæсивæд хъазт скæнынц, хъæуы астæу искуы фæкафынц талынгтæм. Иннæ фæсивæд херы саразынц æмæ уым сæхи ирхæфсынц. Куадзæны бон дæр фæхæссынц хуынтæ, чи йæ чындзæн, чи — кæмæн, чи —кæмæн.
Куадзæиы цыппæрæмы иуæй-иу хъæутæн вæййы цæуæггæгты бон, иннæтæн та хуыцауы дзуары бон. Цæуæггæгты тыххæй зæгъдзынæн дæлдæр.
Бекыза Макарович Каргиев "Осетинские обряды и обычаи", Владикавказ "Рухс", 1991.
при использовании материалов сайта, гиперссылка обязательна |
