Марды тыххæй фыццаг эаманы бинойтæ сæхицæн бирæ фыдæбон, бирæ хъиамæт арæзтой, кæд ын нæ фыдæбон йæ мæрдтæмвæндагæн, йæ удыбæстæйæн исты æххуыс уаид, зæгъгæ.
XVIII æмæ XIX æнусты лæгтæсæ мард æфсымæрты тыххæй сау дардтой афтæ: афæдзы бæрц лæг йæхи нæ даста æппындæр, нæдæр зачъетæ, нæдæр сæрыхъуынтæ. Искæимæ дæр нæ хыл кодта, æлгъитгæ дæр нæ, йæ дзырдæн дæр ын аргъ кодтой. Хуыссæнгарзыл дæр нæ хуыссыдис, æрмæст — хъæмп æмæ хосыл. Фос цыфæнды знаггад кодтаид, уæддæр æй нæ цавта, бæхыл нæ бадти. Заргæ дæр, кафгæ дæр нæ кодта. Йæхицæн æппындæр ницы удæнцой арæзта. Афæдз куы ацыдаид, уæд-иу сарæзта хист, æрхуыдта-иу адæмы æмæ адæмы раз йæхи ныддаста.
Сау дардта æрдхорд-æфсымæр дæр, кæд-иу æндæр мыггагæй уыдис, уæддæр. Æмæ-иу æй фæстагæттæ дæр сæ зæрдыл дардтой, уый махæн æрдхорд-æфсымæр у, нæ марды тыххæй сау бадардта, зæгъгæ. Уый тыххæй-иу дыууæ мыггаджы кæрæдзийы фылдæр нымадтой æмæ уарзтой.
Сау чи бадардтаид афæдзæй-афæдзмæ, уый-иу бирæ зынтæ бавзæрста, æмæ йæм-иу фыццаджы хъару нал уыд, уæлдайдæр-иу бирæтæ, йæ бинойнаг цы æхсæв амардаид, уыцы æхсæв æхсæвæр дæр нæ хордтой.
Ус æмæ хотæ та сау дардтой афтæ: раздæр-иу æхсæвæр нæ хордтой, цы æхсæв амардаид, уыцы æхсæв. Кæд сын-иу исчи бахæрын кодтаид, уæд хорз, æмæ ма сын æхсæвæр бахæрæггаг хъуамæ исты дæр ралæвар кодтаид.
Ус-иу райдыдта сау быдæй æлхынцъытæ кæнын афæдз нымайынæн æмæ сæ хъуамæ афæдзы бон цæвæрдтаид ингæныл. Ус æмæ хотæ мард баныгæнынæй иу къуырийы фæстæ ахъуыды кæнынц æмæ, кæд сæ ныфс фæхæссынц сау бадарынмæ, уæд бамбарын кæнынц марды æфсымæртæн, фыд ын куы уа, уæд та уымæн. Уый сын самал кæны сау хъуымацæй къабайæгтæ, даргъ хæдойнæгтæ æмæ кæлмæрзæнтæ. Куы сæ сцæттæ кæнынц, уæд фæлдисинаг скæнынц æмæ йæ мардæн ныффæлдисынц, стæй дзауматæ скæнынц сæ уæлæ. Уæдæй фæстæмæ сæ саутæ афæдзы бонмæ сæ уæлæ фæдарынц.
Саударæг ус йæ уæлæ цы бон скæна дзауматæ, уыцы бонæй фæстæмæ йæ бон нæу нæдæр æлгъитын, нæдæр хъæр кæнын.
Саударæг сылгоймæгтæ раджы заманты ног хорæй хæринаг нæ хордтой, стæй халсартæ, адджинæгтæ, цалынмæ Майрæмы-куадзæн æрцыдаид, уалынмæ. Искæй къухæй мард кæм цæф уыдаид, фосæн уыцы уæнг дæр нæ хордтой.
Саударæгæн ирон адæмы æхсæн стыр аргъ уыд. Кæрæдзийы марыны онг чи стох ис, уыцы дыууæ мыггаджы æхсæн саударæг ус куы æрлæууыдаид, уæд-иу сын кæрæдзимæ бавналæн нал уыд.
Бекыза Макарович Каргиев "Осетинские обряды и обычаи", Владикавказ "Рухс", 1991.
при использовании материалов сайта, гиперссылка обязательна |
