Хетæджы бæрæгбон сусæны мæйы вæййы. Йæ номыл хъæды къох дæр ис. Пысылмонхъæуы сæрмæ. Уыцы дзуарæн тынгдæр кувынц быдыры хъæутæ. Бахсидынц бæгæиытæ цуайнæгты æмæ æндæр агты, рауадзынц арахъ, йæ бон кæмæн вæййы, уыдон кусæрттæгтæ балхæнынц. Алчи куынæ ацæуа, уæддæр фылдæр хæдзæрттæ арвитынц кувæггæгтæ уырдæм, Хетæджы бынмæ, Иуæй-иу хъæутæ æхсæны куывд скæнынц сæ хъæуы мидæг, науæд та сыхгай, йе хæдзаргай æмæ кæрæдзи рахон-бахон фæкæнынц. Дзуары бынмæ чи арвиты йæ кусæрттæгтæ, ахæмтæ дæр вæййы. Хетæджы бынмæ куы æрæмбырд вæййынц, уæд дзы чи кусарт акæны, чи та йæ хæдзарæй физонæггаг æмæ хæрд, нозт æрхæссы. Фæкувынц, стæй фæминас кæнынц. Уыйфæстæ райдайынц кафын, симын æмæ бæхтыл хъазын.
Хетæджы хъæдæй нæй ракæнæн, нæдæр дзы ис раласæн, æмæ йæ хъæд схорз. Ис дзы дыргътæ, æмæ уыдонæй дæр иæ фæтчы хæдзармæ ахæссын, зæгъгæ. Æрмæстдæр дзы хæр йæхи мидæг. Уыцы ран исты куы фыцай, уæд дзы ракæн суг дæр, фæлæ дзы хæдзармæ ничи ласы.
Уыцы бон ма Куырттаты комы Хидыхъусы зылдæн вæййы Дзири дзуары бон. Уыцы бæрæгбон кадджынæй кæнынц, уырдыгæй чи алыгъдис, уыдон дæр. Цы хъæуты цæрынц, уымыты бæрæгбон скæнынц Дзири дзуары номыл: аргæвдынц уæрыччытæ, бахсидынц бæгæнытæ æмæ æрхонынц сæ сыхбæсты. Сыхбæстæ æмæ хъæубæстæ дæр фæзонынц, Хидыхъусы зылдæй æрлидзæг адæмæн уыцы бон бæрæгбон кæй у, уый, æмæ сæм арфæтæм фæцæуынц. Амал кæмæн вæййы, уыдон та быдырæй хохмæ бацæуынц куывды.
Хидыхъусы приход уыцы бæрæгбон скæнынц афтæ: алы хæдзар дæр бахсиды бæгæны, рауадзы арахъ, аргæвды уæрыкк. Хуыцаубоны райсомæй бинонтæ сцæттæ кæнынц чъиритæ, физонæг, нозт æмæ сæ арвитынц Дзири дзуары кувæндонмæ Дзирийы рагъмæ. Дзирийы дзуар, дам, иры дзуар у. Уыцы ранмæ æрæмбырд вæййынц алы хъæутæйг. Уым вæййы дзуарылæгтæ. Уыдон фæкæсынц æмæ уынаффæ бакæнынц, уыцьв боны бæрæгбон куыд хъуамæ арвитой, уый тыххæй. Сбадын кæнынц адæмы, æрæвæрынц хистæрты раз чъиритæ, физонæг, раттынц хистæрмæ нозт. Сысты хистæр æмæ райдайы кувын. Адæм иууылдæр сисынц сæ худтæ æмæ райдайынц кувæджы куывдмæ оммен кæнын. Куывд куы фæвæййынц, уæд бадты адæмæн фынгтыл тæбæгъты аерæвæрынц хæрд, нозт. Стæй сыстынц æмæ саразынц хъазт. Изæрырдæм куы фæвæййы, уæд алчи йæ хæдзармæ ацæуы. Хъæуты саразынц стыр хъæзтытæ æмæ куывдтæ.
Бекыза Макарович Каргиев "Осетинские обряды и обычаи", Владикавказ "Рухс", 1991.
при использовании материалов сайта, гиперссылка обязательна |
